خطاهای متداول در نوشتن عبارتند از :
1 - کج نویسی 2- پرفشار نویسی 3- کم رنگ نویسی 4- پر رنگ نویسی 5- زاویه دار نویسی 6- نا مرتب نویسی 7- فاصله گذاری بیش از حد 8- بزرگ یا کوچک نویسی بیش از حد
*برای درمان نارسا نویسی می توان از اقدامات زیر کمک گرفت:
1. مدادی در اختیار دانش آموز قرار داده تا خطوطی به دلخواه رسم کند.
2. به دلخواه نقاشی کرده و آن را رنگ بزند.
3. با استفاده از گچ نرم روی تخته خط بکشد و نقاشی کند.
4. به وضعیت نشستن کودک توجه نموده و آن را اصلاح کنید. او باید کاملاَ راحت روی صندلی بنشیند.
5. کاغذ یا دفتری که در آن می نویسد، راست باشد . لبه کاغذ با لبه میز بیش از 15 درجه انحنا نداشته باشد.
6. نحوه مداد گرفتن دانش آموز را کنترل نموده و شیوه درست گرفتن مداد را به او آموزش دهید.
7. اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست او ضعیف هستند از مدادهای باریک تر و با قطر کمتر استفاده کنید.
*برای تقویت عضلات دست از فعالیت های زیر می توانید استفاده کنید:
-بازی با خمیر بازی یا موم - مچاله کردن کاغذ باطله - بریدن اشکال مختلف با استفاده از قیچی - بستن بند کفش ، زیپ لباس و دکمه - حرکت انگشتان دست با استفاده از فرمان معلم- باز و بسته نمودن پیچ و مهره - رسم دو خط موازی و از او بخواهیم در بین خطوط بنویسد.
*تمیز دیداری :
دانش آموزانی که در تمیز دیداری دچار مشکل هستند معمولاً کلمات را اینگونه می نویسند:
|
شکل درست کلمات |
شکل نادرست کلمات |
|
زود – خانه – روز – دوش – تبر |
دوز – جانه – زور – دوس – بتر |
*روش های درمان:
ممکن است این مشکل مربوط به توانایی تشخیص باشد. مثلاً دانش آموز س را از ش – ر را از ز – ف را از ق – ح را از خ – د را ز ذ – ع را از غ – و… تشخیص ندهد.
برای تقویت در تمیز دیدار می توان از شیوه های زیر کمک گرفت:کارت هایی مانند نمونه زیر تهیه می کنیم.
|
حرف |
نمونه حروف سمت راست را در بین حروف دیگر پیدا کن |
|
ج |
چ ی ص ج ح خ ع ک ح خ |
|
د |
ر ز ژ و د ذ م ص ث ق غ |
|
ل |
ک ن م ل گ س ب ق ل د |
*همین کار را با کلمات نیز می توانیم انجام دهیم.
|
کلمه |
نمونه کلمه سمت راست را در بین کلمات دیگر پیدا کن |
|
دانش |
رانش داش دانش روش دانشور |
|
حاتم |
خانم خاتم حاتم دائم جائم |
* حرف یا صدای مورد نظر را در کلمات مشخص زیر را پر رنگ نمایید :
س-- خروس شستشو مسائل سطل سماور هسته لباس
*کارت هایی تهیه نموده حروف الفبا را در جهات مختلف روی آن نوشته و از دانش آموز می خواهیم با چرخاندن کارت حروفی که درست در مقابل او قرار می گیرند را بخواند.
* حروف یا کلماتی را به صورت ناقص نوشته از او می خواهیم و آن را تکمیل کند.
* تصاویر نقطه چین را پر رنگ کند.
* تصاویر ساده هندسی را کپی کند.
*حافظه توالی دیداری :
این مهارت به توانایی یاد آوری آنچه دیده ایم به همان ترتیبی که بوده مربوط می شود
دانش آموزانی که از این مهارت به اندازه کافی برخوردار نیستند در تجسم و ترتیب و توالی حروف دچار مشکل می شوند. به عنوان مثال مادر را مارد می نویسند.
برای تقویت حافظه دیداری می توان این فعالیت ها را انجام داد .
|
شقایق - گل – لاله – بهار |
*یک کارت مقوایی که روی آن سه کلمه نوشته شده است به دانش آموزان نشان می دهیم سپس آن را مخفی کرده و از وی می خواهیم آن کلمات را به ترتیب باز گو کند . پس از انجام موفقیت آمیز این تمرین کارت هایی با تعدا د بیشتری از کلمات را به وی نشان داده همان تمرین را دنبال می کنیم .
*حساسیت شنوایی :
برای ترمیم حساسیت شنوایی می توان این فعالیت ها را انجام داد . مربی می تواند چند وسیله صدا دار را بسازد تا دانش آموزان از آنها استفاده کند و با انواع صدا آشنا شود . مثال :مسواک____ مسباک ژاله _____جاله وجدان ___ وژدان
*صدا های مختلف مثل گریه ،خنده ،سرفه ،چک چک آب ، باران ، ضربه انگشت به در ، ضربه انگشت به شیشه ، برخورد توپ با زمین و امثال آن را در نوار کاست ضبط کرده و از دانش آموزان می خواهیم به آنها گوش داده و صدای هر کدام را تشخیص دهد و بیان نماید .
*چشمان دانش آموز را با دستمال می بندیم و از همکلاسی هایش می خواهیم تا نام او را بگوید . و او تشخیص دهد که چه کسی صدایش کرده است این کار یعنی گفتن نام او توسط دانش آموز نباید به همان ترتیبی باشد که درکلاس نشسته اند زیرا دراین صورت ممکن است به جای استفاده از حساسیت شنوایی صدا یشان را از ترتیب نشستن آنان تشخیص دهد
*شیوه های پیشنهادی تدریس املا :
1. املای دو نفره پای تابلو : بدین صورت که یک نفر دانش آموز به دانش آموزی دیگری املای پای تخته می گوید و او می نویسد اگر نویسنده کلمه ای را بلد نبود از همکلاسیهایش شکل درست کلمه را می پرسد. بعد جای این دو نفر عوض می شود و سرانجام همه کلاس دو نفر دو نفر پای تابلو می آیند.
2. املای پرده ای : به این شکل که متن املا توسط معلم یا دانش آموزان قوی پای تابلو نوشته می شود. بچه ها متن را با دقت می بینند و می خوانند آنگاه پرده ای روی نوشته ها کشیده می شود تا تابلو پاک می گردد و آن متن برای کلاس املا گفته می شود.
3. املا گفتن فرد برای خودش : بدین صورت که اول بچه ها متنی را بخوانند بعد هر کس جمله ای یا جملاتی از متن را روی تابلو می نویسد و می شیند بعد فرد دیگر همین کار را می کند تا آخر.
4. نوشتن املا در فضا : بچه ها کلمات را به جای نوشتن روی کاغذ با انگشتان و در فضا می نویسند.
5. متنی را که می خواهیم فردا املا بگوییم را روی تخته می نویسیم‚ بچه ها آن متن را در دفترشان بنویسند و شب بخوانند‚ معلم همان متن را برای کلاس املا بگوید.
6. املای یاران در یاد گیری : بدین صورت که هر فرد ابتدا مثلا سه کلمه سخت را در دفترش می نویسد سپس افراد هر نیمکت کلماتشان را برای هم می خوانند و هر کسی کلمات دو نفر دیگر را هم به کلماتش اضافه می کند و بالاخره املاهای همه افراد کلاس یکسان می گردد
7. املای کامل کردنی : بدین صورت که معلم متن ناقصی را املا می گوید و کلمات ویژه ای را که ارزش املایی را داشته باشد را در متن جا می اندازد حالا بچه ها متن را با کلمات ویژه کاملش می نماییند.
8. چند حرف مثل ( ب ‚ م ‚ ا ‚ د ‚ ز ‚ ی ‚ روی تخته نوشته می شود تا بچه ها با این حروف چند کلمه مثل ( بادام ‚ بز ‚ داماد ‚ میز ‚ بم ‚ دزد و ... ) که می توانند بنویسند.
9. دانش آموزان با انگشت به کمر نفر جلویی املا بنویسند.
10. املا نویسی با حروفی که یک شکل دارند و چند صدا مانند حرف " و " یا حرف " ی " بدین صورت که بچه ها هر چند کلمه ای که می توانند بنویسند که در آن ها این حرف " و " صدای واو بدهد بعد کلماتی که صدای او بدهد مثل کاهو و نیز کلمات چای.زری.مرتضی.
11. معلم از کلماتی که اکثر شاگردان آن ها را غلط نوشته اند متنی تهیه کند و از آن متن املا بگویید.
12. از دانش آموزان خواسته کلماتی بنویسند که با ( پ ) شروع شوند مثل ( پوست ‚ پوتین ) و یا به ( ز ) ختم شوند مثل ( سبز ‚ از و ... )
13. روی نمک یا ماسه از طرف شاگردان املا نوشته شود.
14. تصاویری به بچه ها نشان داده شود تا بچه ها برای هر تصویر یک جمله بنویسند و جمله کسی پذیرفته می شد که از نظر املایی درست باشد.
15. کلماتی به بچه ها داده شود تا آن ها مرتبش کنند که معنی دار شود و املایش را صحیح بنویسند.
16. متنی را املا بگوییم و بچه ها به صورت گروهی مشورت کنند و بنویسند.
17. متنی را املا می گوییم و بچه ها مجازنداگر املای کلمه را نمی دانند با مراجعه به کتاب شکل درست آن کلمه را بیابند.
18. کلمات مشکل متن املا را روی می نویسیم و سپس متنی را برای بچه ها املا می گوییم تا اگر شکل آن کلمات مشکل را نمی دانند به تابلو نگاه کنند و املای آن را بیابند.
19. یک متن کوتاه دو یا سه جمله ای را روی تابلو می نویسیم و پاک می کنیم بچه ها آن جمله را در دفترشان بنویسند.
20. یکی از صفحات مجلات رشد یا کتاب داستان را در نظر بگیرند و دور کلمه های خوانده شده خط بکشند.
21. بچه در منزل برای اولیا خود املا بگویند و املای آنها را تصحیح نمایند.
22. معلم متنی را املا بگویدو در همین حین کلمات مشکل متن را روی تابلو بنویسد.
23. یکی از دانش آموزان املا را پای تابلو می نویسد و بقیه در دفترشان می نویسند.
24. یک کلمه را بگوییم و بچه ها هم خانواده آن کلمه را خودشان به عنوان املا بنویسند.
25. تصویری را به بچه ها نشان می دهیم تا انها جمله ای در مورد آن تصویر بنویسند.
26. هر گروه یا هر فرد متنی را برای املا تهیه کنند و به کلاس بیاورند و معلم یکی از آن متن ها را انتخاب کند و برای همه کلاس املا بگوید.
27. دانش آموزان کلمات مشکل متنی را که بناست برای آنها املا بگوییم انتخاب کرده و روی کارت بنویسید معلم از همین کلمات کارتها به بچه ها املا بگویید بعد شاگردان املای خود را از روی کارتهاییکه در اختیار دارند تصحیح نماییند.
28. از هر گروهی که می خواهیم دو یا سه کلمه پیدا کنند که صدای ( ص ‚ ث ‚ س ) داشته باشد بعد از این کلمه ها یک املای معلم ساخته می گیریم و بچه ها صدای مورد نظر را قرمز بنویسد.
29. در حین نوشتن املا بچه ها هر کلمه ای را بلد نبودند ننویسند بلکه دست بگیند و معلم آن کلمه را پای تابلو بنویسد.
30. کلمات در هم ریخته را مرتب کنند – جملات ناقص را کامل کنند – با حروف کلمه بسازند و با آن کلمه جمله بسازند.
31.برای تقویت املا دانش آموران را گروه بندی می کنیم .از گروه ها می خواهیم هر کدام بیست واژه مشکل را بنویسند . سپس هر گروه یک آینه را مقابل کلمات نگه می دارند و اعضای گروه بعدی باید سریع واژه را تشخیص دهند . هر واژه یک نمره دارد با نظارت دبیر و سرگروه ها بازی و آموزش با لذت و هیجان بسیار همراه می شود و دانش آموزانی که دراملا ضعیف هستند با این روش پیشرفت می کنند .
32. معمولا دانش آموزان درنوشتن املا کند نویس هستند برای رفع این مشکل املا به روش خبرنگاری اجرا می شود . به دانش آموزان فرصت پیش مطالعه درس مورد نظر را می دهیم سپس متن درس را معمولی بامکث یک ثانیه ای می خوانیم و دانش آموزان می نویسند ممکن است نقطه ،تشدید ،سرکش و ... نگذارند (مانند خبرنگاران )یا بد خط بنویسند هدف تنها تند نویسی است سپس متن را دوباره می خوانیم و با دقت رفع اشکال می کنند .می توانیم به دانش آموزانی که سریع و صحیح می نویسند نمره بیشتری بدهیم
33. املا سفره ای چند متر سفره پلاستیکی یا سفره های یک بار مصرف را برای دانش آموزان پهن کرده و آن را قسمت ها مختلف برای دانش اموزان تقسیم می کنیم و هر گروه کلمات مورد نظر را روی آن می نویسند .سپس می توان آن را روی دیوار سالن یا کلاس چند روزی نصب کرد .
*راهبرد عملی جهت تقویت درس املا فارسی دانش آموزان ابتدایی:
1-تلفظ صحیح کلمه ها و ترکیب های درس
2-روان و رسا خوانی متن درس
3-به کاربردن کلمه های درس در جمله
4-تعیین تعدادی حروف جهت پیدا کردن کلماتی که دارای این حروف هستند ازمتن درس توسط دانش آموز
5-به کاربردن وضعیت نوشتن نقطه نسبت به شکل حروف یعنی محل قرارگرفتن نقطه در پایین یا بالا و تعداد نقطه
6-به کارگیری صحیح نشانه ی تشدید در کلمات مشدد درس تا ویژگی نوشتاری این کلمات در ذهن دانش آموزان تثبیت گردد .
7-به کارگیری حروف چند شکل و یک صدا در کلمات که یک دسته از آن ها حرف (( س ، ص ، ث )) هستند که در زبان فارسی یک گونه صدا دارند .
8-یادداشت کردن اشتباهات املائی دانش آموزان به منظور آموزش جبرانی آن ها در فرصت های مناسب مانند جمله سازی
9-شناخت کلمات مخالف ، هم معنی و هم خانواده های درس
10-دادن تمرین های متفاوت جهت شمارش دندانه ها
11-ساختن کلمات ترکیبی جهت تقویت املاء
12-گفتن املاء پای تخته از کلمه هایی از درس که ارزش املائی دارند .
13-پیدا کردن املای صحیح کلمات از روی کتاب توسط دانش آموز
14-در صورت امکان موقع تصحیح نمودن املاء ، دانش آموزان را انفرادی نزد خود فراخوانده تا به غلط املائی خود توجه کنند .
15-در قرائت املاء ، جملات از هم گسیخته و بی ربط ( کلمه به کلمه ) گفته نشود و به صورت جمله بیان شود .
16-متن املائی را که می خواهیم به دانش آموز بگوییم ، انتخاب می کنیم و یک بار می خوانیم تا دانش آموزان ارتباط معانی کلمات و مضمون کلی مطلب را درک کنند وبرای نوشتن املاء آمادگی کامل را کسب نمایند .
17-تقویت تندنویسی در بعضی از دانش آموزان
18-استفاده کردن از شیوه های گوناگون متن املاء
19-افزایش گنجینه لغات
20-ایجاد انگیزه در دانش آموزان نسبت به یادگیری درس املاء
*روش برای بهبود مهارت‌های نوشتن املا:
50 روش برای بهبود مهارت‌های نوشتن :
مهمترین ماده درسی که این وضعیت (بهبود مهارت نوشتن ) را بر عهده دارد، املای فارسی است. املا در لغت به معنی پر کردن، بر سر جمع گفتن، تقریر کردن مطلبی تا دیگری آن را بنویسد، است.
در زبان فارسی کلمه‌ای معادل املا و دیکته نداریم، ولی می‌توانیم «از بر نویسی» یا «گفتار نویسی» را جایگزین کلمه املا یا دیکته کنیم. منظور این است که شخص گفته‌های دیگران را بدون دیدن آن کلمات بنویسد.
با توجه به این که درس املا بنای علمی در یادگیری سایر دروس است و توجه به این مهم، یکی از ضروریات نظام آموزشی ماست و از طرفی روشهای متداول املا نمی‌تواند راه گشای مشکلات آموزشی در این درس باشد، لــذا در این مجموعه سعی شده است چندین روش متنوع و جالب برای املا و تصحیح آن ارائه شود.
تا از در طول سال تحصیلی با یاری اولیا و آموزگاران در افزایش توانمندی دانشآموزان تلاش شود.
1) املا به صورت گروهی : به این شکل که بچه‌ها را به گروه‌های 5 یا 6 نفره تقسیم می‌کنیم و در هر گروه، هر خط را یک نفر از گروه مینویسد و در انتها نمره گروهی می‌دهیم و آن املا در پوشه کار گروه‌ها قرار میگیرد.
2) هر گروه یک متن املا با کمک تمام اعضای گروه خود مینویسد و ما املای همه گروه‌ها را جمع‌آوری کرده و می‌خوانیم و سپس یا بهترین متن دیکته را به کل کلاس می‌گوییم و یا از هر گروه یک پاراگراف انتخاب کرده و دیکته تلفیقی تهیه کرده و به کل کلاس، دیکته می‌گوییم. در این صورت متن دیکته را بچه‌ها انتخاب کرده‌اند.
3) بچه‌ها را گروه‌بندی می‌کنیم و سپس هر گروه متن دیکته‌ای را مینویسد و برای گروه دیگر می‌خواند تا آن گروه بنویسند. دیکته گروه به گروه نام دیگر این دیکته است.
4) در روش دیگر، باز بچه‌ها به گروه‌های 5 یا 6 نفره تقسیم میشوند. 10 کلمه مهم از درس انتخاب می‌کنیم و از بچه‌ها در گروه‌ها میخواهیم که هر کدام جملهای را در ارتباط با درس بنویسند و از کلمات مهم مورد نظر استفاده کنند و هر گروه جملات خود را کنار هم گذاشته و یک متن کوتاه و زیبا بسازد.
5) در مواقعی که شاگردی ضعیف است و در املا پیشرفت چندانی ندارد، میتوان در هنگام دیکته دانشآموز ضعیف را کنار دانشآموز قوی نشاند تا بعضی از لغات را که برایش مشکل است، با مشورت بنویسد. در نتیجه دانشآموز ضعیف، هم آن لغت را به خوبی به ذهن می‌سپارد و هم با افت نمره به طور مکرر مواجه نمی‌شود. البته این روش نباید به طور تکرار و همیشگی باشد.
6) در هنگام تصحیح کردن املا، معلم صحیح لغات را نمی‌نویسد و دانشآموزان خودشان درست لغات را از کتاب پیدا می‌کنند و بعد ما به آن املا نمره می‌دهیم. یعنی، ابتدا دور کلمات اشتباه خط می‌کشیم و صحیح آن را بچه‌ها می‌نویسند و ما به صحیح نوشتن آنها نمره می‌دهیم.
7) روش دیگر این است که معلم بهتر است متن دیکته را قبل از املا برای بچه‌ها بخواند، ولی بچه‌ها چیزی ننویسند و تنها گوش دهند.
8) بعد از املا هم باید متن مجدداً خوانده شود، یعنی در هر املا کل متن باید سه بار خوانده شود.
9) در صورت دیگر املا، میتوان شفاهی دیکته را خواند و بچه‌ها لغات مهم آن را هجی کنند و در هوا بنویسند.
10) نوع دیگر املا میتواند چنین باشد که شاگرد پشت سری کلمات را روی پشت فرد جلویی بنویسد و شاگرد جلویی از روش حرکت انگشتی فرد عقبی بتواند لغات را بفهمد و بنویسد که این یک نوع بازی و املا است.
11) در روش دیگر به بچه‌ها می‌گوییم روزنامه با خود به کلاس بیاورند و لغات را ببرند و از لغات بریده شده یک بند املا برای ما درست کنند و بر روی ورقه بچسبانند. یا این روش میتواند به صورت گروهی هم صورت گیرد.
12) میتوان املایی را به صورت پلی‌کپی بدون نقطه، بدون تشدید و یا به صورت لغات ناقص به دانشآموزان داد تا آنان در جای مناسب نقطه بگذارند و یا تشدید قرار دهند یا لغات ناقص را کامل کنند.
13) میتوان دیکته را به صورت لغات صحیح و غلط در کنار هم قرار داد تا بچه‌ها کلمه غلط را خط بزنند.
14) روش دیگر املا میتواند به صورت تصویری باشد. یعنی، شکل را به دانشآموزان بدهیم تا آنان املای صحیح آن را بنویسند.
15) املای تقویت حافظه: بدین صورت که معلم متنی را روی تخته مینویسد و سپس متن را برای دانشآموزان می‌خواند و سپس روی نوشته‌هایش روی تخته پرده می‌کشد و بچه‌ها باید هر آنچه از متن فهمیده‌اند را بنویسند. سپس معلم پرده را از تخته برمی‌دارد و بچه‌ها متن خود را با متن تخته مقایسه می‌کنند و به خود امتیاز میدهند.
16) روش دیگر، میتواند استفاده از آینه باشد که کلمات را بر عکس بنویسیم و بچه‌ها با آینه درست آن را بنویسند و یا صحیح آن را بخوانند.
17) دیکته آبکی: روش دیگر، استفاده از آب و محیط حیاط مدرسه است. بدین ترتیب که بچه‌ها به صورت انفرادی و یا گروهی با خود آب پاش به مدرسه می‌آورند و با آب دیکته را روی زمین بنویسند و گروهی نوشته‌های خود را تصحیح کنند.
18) روش دیگر در تصحیح املا این است که دانشآموزان با اشتباهات خود جمله بسازند و یا دیکته به صورت جمله‌سازی از لغات مهم درس باشد.
19) کلمات مهم یا مشکل درس را روی پارچه بنویسند و سپس با خمیر و یا نخ و سوزن کلمات را بسازند و یا بدوزند که در این صورت املا با هنر و بازی توأمان میشود (یادگیری تلفیقی)
20) دانشآموزان از اشتباهات خود در املا کلمات هم‌خانواده، متضاد و یا هم معنا بنویسند.
21) برای آشنایی دانشآموزان با انواع صداها و لهجه‌ها در هنگام دیکته گفتن و از این که بچه‌ها تنها به صدا و لحن معلم خود خو نگیرند، معلم میتواند از اطرافیان خود بخواهد تا متن املا را بر روی نوار بخوانند و صدای خود را ضبط کنند و سپس آن متن را به کلاس بیاورد و بچه‌ها از روی آن نوار دیکته بنویسند و در هنگام ارزشیابی پایانی و یا هر زمان دیگر بچه‌ها دچار مشکل نشوند.
22) همکاران معلم می‌توانند در املاهای کلاسی جای خود را تعویض کنند و به بچه‌های کلاس‌های دیگر املا بگویند تا بچه‌ها با انواع صداها و لحن و گویش در دیکته آشنا شوند.
23) دانشآموزان می‌توانند به والدین خود دیکته بگویند و والدین در املای خود چند کلمه را اشتباه بنویسند تا بچه‌ها آنها را تصحیح کنند و به پدر و مادر خود نمره دهند.
24) بچه‌ها می‌توانند به معلم خود دیکته بگویند. هر گروه یک پاراگراف به معلم بگوید و در انتها گروه‌ها ورقه معلم را تصحیح کنند و یا هر گروه پاراگراف مخصوص به خود را صحیح کند. البته بهتر است معلم چند کلمه را عمداً اشتباه بنویسد.
25) برای والدین بی‌سواد، فرزند میتواند صدای خود را ضبط کند و از روی صدای خود به خودش دیکته بگوید یعنی صدای ضبط شده خود را جایگزین صدای اولیای خود که بی سواد هستند، نماید.
26) یکی دیگر از روش‌ها برای تصحیح املا این است که میتوان املا را به بچه‌ها داد تا تصحیح کنند، ولی در نهایت نمره نهایی را معلم بدهد و یا دانشآموزان تصحیح کننده با مداد کنار دفتر فرد، نمره بگذارند و بعد معلم، نمره خود را با نمره‌ای که دانشآموزان داده مقایسه کند.
27) معلم لغاتی را بر روی مقوا مینویسد و مقوا را به تخته نصب میکند و زمان کوتاهی وقت می‌دهد تا دانشآموزان کلمات را به دقت نگاه کنند و سپس مقوا را جمع میکند. در این جا بچه‌ها هر آنچه از لغات در ذهنشان مانده است را می‌نویسند و ما لغات و کلمات آنان را تصحیح می‌کنیم تا دقت آنان سنجیده شود.
28) دانشآموزان املا را در هوا بنویسند
و ما هم در هوا تصحیح کنیم نه با قلم و روی کاغذ.
29) روش دیگر املا که همراه با بازی هم است، این است که دانشآموزان با گچ روی
زمین مدرسه و حیاط مدرسه دیکته بنویسند و سپس حیاط را دسته‌جمعی بشویند تا آثار گچ
حیاط مدرسه را کثیف نکند.
30) معلم میتواند املا را بر روی چندین کارت
بنویسد و این کارتها بین گروه‌ها تقسیم شود تا تمام گروه‌ها کارت را ببیند و سپس
کارتها را جمع کرده و از روی آنها دیکته بگوید.
لازم به تذکر است که روشهای املا که به عنوان نمونه بیان گردید را نباید به عنوان
روش واحد تلقی کرد. اگر هر روشی بیشتر از اندازه استفاده گردد، ارزش آموزشی خود را
از دست می‌دهد. لذا اگر معلم بنا به ضرورت و در نظر گرفتن تنوع، روشهای متنوع
املا را به کار گیرد نتیجه مفیدی عاید دانشآموزان خواهد شد.
بازی و نوشتن
یادگیری همراه بابازی وفعالیت به مراتب سریعتروبهتراززمانی بوده است که به کودکان بصورت غیرفعال آموزش داده می شده است لذادرپایان چندبازی برای یادگیری سریع نوشتن ارائه می شود.
31)بازی جورکن وبپرلوازم :تخته سیاه، لوحه های حروف، گچ
روش: کودک به حرف نوشته شده روی تخته نگاه می کندودرمربعهای حروف روی زمین دومربع راکه حرف مانندحرف روی تخته درآنهانوشته شده است پیدامی کندوروی آن می پرد.تخته پاک می شودوحرف دیگری روی آن نوشته
می شودودوباره کودک بایددویاسه حرف مانندآن راروی مربع هابیایدوروی آنهابپرد.
32بازی ساختن کلمات باحروف
لوازم :5یا6مربع حاوی الفبابرای هرکودک
روش:کودک بایدبادسته حروفی که داردکلمه های مختلف بسازدواین کارراباپریدن روی حروف هرکلمه نشان دهددرکنارهرکودکی که باپریدن کلمه درست می کندبایدیک کودک مشاهده گرباشدکه هم درستی کاراورابررسی
کندوهم تعدادکلمات ساخته شده توسط اورابشمرد.
33)بازی یک داستان راهجی کنید:
لوازم: مربعهای حروف
روش:دویاسه کودک یک داستان راباپریدن روی شبکه حروف به تناوب تعریف می کنندکودک اول باپریدن روی
لغات کلمه اول داستان رامی گویدوکودک دوم کلمه دوم راوبه همین ترتیب تمامی داستان راتعریف می کنند.
لوازم:تخته سیاه، گچ
روش: دوتیم حدوداً ده نفری ازدانش آموزان انتخاب کنیدکودک شماره 1ازهردوتیم می رودجلوی تخته وجمله ای رابانوشتن یک کلمه شروع می کندوبرمی گرددبه نفردوم می زندوخودش به ته صف می رودنفردوم می رودوکلمه سوم جمله رامی نویسدبازی ادامه می یابدتاتمامی افرادهرتیم پای تخته بروندآنان بایدیک جمله یاجملاتی بامعنابنویسندتیمی که زودترجمله اش راکامل کندبرنده است .
لوازم: توپ فوتبال ،تخته سیاه یاکارتهای لغات وکلماتی که میخواهیم آموخته شود.نواریامتراندازه گیری توپهای دیگری برای بازی ،توپهای نرم وکیسه های لوبیا
روش: به هرکودکی که بالای سکومی آیدیک کلمه نشان داده می شود.اوبایداسم کلمه رابگویدوسپس آن رادرجمله ای به کاربردوپس ازآن توپ فوتبال راتاحدی که می تواندپرتاب کند.امتیازهابرحسب فاصله ای که توپ پرتاب می شود،تلفظ صحیح نام کلمه وصحیح بودن جمله ساخته شده یاکلمه ی محاسبه می شود.امتیازبرای پرتاب براساس توانایی وسن کودکان درنظرگرفته می شود.
ارائه روشی جهت بهبود املا در دوره ابتدایی
این روش شاید به نوع و شکلهای مختلفی ارائه شــده و تجربه شـده باشد و 36)از انواع املای پاتختهای
است که در یک کلاس 40 نفری آزمایش گردیده و بهترین نتیجه را داده است و آن اینکه در زنگ املا دانشآموزان دفاتر املا را جلوی خود گذاشته، معلم از روی دفتر کلاس به ترتیب یک نفر را پای تخته میبرد و دانشآموزان را موظف و ملزم به دقت کردن به پای تخته و دانشآموزی که پای تخته رفته است میکند. جملهای را به نحو دیکته گفتن به دانشآموز میگوید تا او نیز روی تخته بنویسد. دانشآموزانی که نشستهاند دقت نموده و صحیح یا غلط بودن کلمات را تشخیص داده و به ترتیب نظر میدهند و جمله مورد نظر روی تخته تصحیح میگرددو شکل صحیح آن روی تخته نوشته میشود بعد از دانشآموزان خواسته میشود که دو یا سه بار از روی آن بنویسند. در هر بار دیکته نوشتن میتوان تا ده نفر را پای تخته برد و تمامی دانشآموزان در این روش شرکت فعال خواهند داشت.
این روش میتواند برای زمانی دو یا سه ماهه یادر یک سال تحصیلی به کار گرفته شود و آن بستگی به وضعیت کلاس و روحیه معلم دارد. روش فوق د ریک کلاس 40 نفری که بیست نفر آن دارای نمراتی زیر 10 و زیر صفر داشته انجام گرفته و نتیجه مطلوبی در پی داشته است، بطوریکه حداقل نمره کلاس به 10 رسیده است.
*اختلالات املایی:
مشکلات املایی یا اختلال در درس املا مشکلی است که تا به حال نتوانسته بصورت اساسی حل شود. از آنجائی که مقطع ابتدایی اصل و زیربنای آموزش، و تکرار و تمرین حروف و کلمات زیاد است و آموزگار کلاس برای تمامی دروس یک نفر بوده و تنوع دروس کمتر از مقاطع دیگر است لذا در ابتدایی اختلال در درس املا کمتر از دیگر مقاطع میباشد و اختلالات املایی با جدیت و دقت لازم پیگیری میشود. اما زمانی که دانش آموز از ابتدایی خارج میشود پیگیری ها در این درس سیر نزولی پیدا کرده و شتاب و برنامهریزی لازم را ندارد. لذا دانشآموزی که دیپلم میگیرد در نوشتن کلماتی که در کتاب خوانده هم دارای مشکل میباشد و متوجه میشویم که دانشآموز کلمات خوانده شده در کتب فارسی ابتدایی را همیشه صحیحتر از کتب فارسی راهنمایی و دبیرستان مینویسد.
تکرار و تمرین بیشتر، دقت در نوشتن مشق فارسی وکنترل روزانه تکالیف فارسی و تصحیح آن و اهمیت دادن به این درس و صرف وقت بیشتر در این رابطه میتواند مشکلات املایی را به حداقل خود برساند.باید در نظر داشت که نقش معلم در این خصوص بسیار تأثیرگذار است.معلمی که دارای ذوق و سلیقه است و از ادبیات بالایی برخوردار است در رفع مشکلات موفقتر است.لذا داشتن یک معلم خوب خیلی مؤثرتر از ارائه راهکار و پیشنهاد است. زیرا اگر یک معلم نتواند اهل نظر باشد نمی تواند نظرات و راهکارهای دیگران را بکار بندد.
یک روش برای آموزش دانش آموزان دیر آموز ، استفاده از جعبه یادگیری لایـتـنر :
چگونه از جعبه لایتنر استفاده کنیم:
جعبه لایتنر یک قوطی در باز است که از پنج قسمت تشکیل میشود.
|
1 |
2 |
4 |
8 |
15 |
عرض قسمت های مختلف به ترتیب 15,8,4,2,1
واحد است. این جعبه را می‌‌توانید خودتان با مقوا، جعبه یا قوطی های پودر لباسشویی
، کفش و... درست کنید، یا اینکه از بازار تهیه نمائید.
این روش را می‌‌توانید برای یادگیری لغات زبان انگلیسی،فارسی و یا هر فرمول یا
مطالب درسی فراری که می‌‌خواهید به خاطر بسپارید به کار گیرید.
هر موضوع یادگرفتنی را روی یک برگ کاغذ(فیش) بنویسید. دقت کنید که روی هر فیش تنها
یک موضوع یادگرفتنی نوشته شود. یعنی لغت را در یک روی کاغذ و جواب آن را در روی
دیگر برگه می‌‌نویسید.
مراحل کار:
1. روز اول: تعدادی از برگه‌ها را تکمیل می‌‌کنید و پس از اینکه هر دوروی برگه را
یکی دوبار مرور کردید، برگه‌ها را در خانه اول جعبه قرار دهید. می‌‌توانید هر روز،
ده پانزده یا تعداد بیشتری برگه آماده نمائید.شاید در بعضی روزها هم برگه ای تهیه
نکنید.
2. روز دوم: ابتدا برگه هایی را که دیروز تهیه کرده بودید از خانه اول
بردارید.سؤالات را از روی برگه بخوانید و سعی کنید جواب‌ها را به خاطر بیاورید.
آنهایی را که بلد نبودید، مجدداً در خانه اول قرار دهید و آنهایی را که بلد بودید،
به خانه دوم منتقل کنید. پشت این برگه های خانه دوم یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر
قرار دهید.
در پایان، برگه هایی را که در روز دوم برای اولین بار تهیه کرده اید در خانه اول
قرار دهید.
3. روز سوم: به برگه های خانه دوم دست نمی زنید زیرا خانه دوم هنوز تکمیل نشده است
و ظرفیت دو گروه برگه را دارد. پس باز هم از برگه های خانه اول شروع می‌‌کنید و
برگه هایی را که جواب سؤالاتشان را بلد هستید به خانه دوم منتقل می‌‌نمائید و در
پشت کاغذ رنگی قرار می‌‌دهید تا این برگه‌ها با برگه های روز گذشته مخلوط نشود.
برگه هایی که پاسخشان را بلد نیستید به همراه برگه های جدیدی که امروز تهیه کرده
اید در خانه اول قرار دهید.
4. روز چهارم:
الف. ابتدا از خانه دوم شروع کنید، زیرا خانه دوم ظرفیت دو گروه برگه را دارد و
ظرفیت آن روز قبل تکمیل شده است. ولی فقط برگه های ردیف جلوتر را برمی دارید.(یعنی
برگه هایی که جلو کاغذ رنگی قرار دارند) سؤالات روی این برگه‌ها را مطالعه می‌‌کنید
و اگر جواب درست دادید برگه‌ها را در داخل خانه سوم و در ابتدای آن قرار می‌‌دهید
و پشت این برگه‌ها یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار می‌‌دهید تا فاصله گذاری
مشخص شود. ضمناً برگه های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر می‌‌برید و کاغذ رنگی
را در پشت این برگه‌ها می‌‌گذارید.
ب. سپس به خانه اول برگردید و برگه های آن را بردارید و آنهایی را که بلد هستید در
خانه دوم و پشت کاغذ رنگی قرار دهید.
ج. برگه هایی که پاسخ آنها را بلد نیستید و همچنین برگه های جدیدی را که تهیه کرده
اید در خانه اول می‌‌گذارید.
5 . خانه سوم برای چهار گروه برگه در نظر گرفته شده و باید چهار روز صبر کنید تا
این قسمت تکمیل شود.البته هر روز پس از ورود برگه‌ها از خانه دوم به خانه سوم پشت
این برگه‌ها یک کاغذ رنگی می‌‌گذارید تا قسمت سوم هم به تدریج و پس از چهار روز
تکمیل شود.
6. خانه چهارم جای هشت گروه برگه را دارد و هشت روز پس از ورود اولین برگه‌ها پر
خواهد شد. خانه پنجم جای پانزده گروه برگه را دارد و شانزده روز پس از ورود اولین
برگه ها، این قسمت تکمیل میشود. یعنی اگر شما در کارتان وقفه ای نیندازید سی روز
طول خواهد کشید تا هر پنج قسمت جعبه لایتنر تکمیل شود. توجه دارید که بین هر دو
گروه برگه یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار می‌‌دهید تا برگه های مربوط به
روزهای مختلف با یکدیگر مخلوط نشوند.از روز سی و یکم به تدریج برگه‌ها از داخل
جعبه خارج میشوند و شما می‌‌توانید این برگه‌ها را بایگانی نمائید. زیرا پس از
پنج بار تکرار موفقیت آمیز هر برگه در زمان های متفاوت، می‌‌توانید مطمئن باشید که
آن موضوع را برای همیشه فرا گرفته اید و هیچگاه آن را فراموش نخواهید کرد.
به این ترتیب شما با روشی که شبیه بازی انفرادی است، در اوقات فراغت می‌‌توانید با
کمترین میزان اتلاف وقت آنچه را که یادگیری اش برایتان مشکل تر است بیشتر تکرار
کنید و زودتر و برای همیشه به خاطر بسپارید و آنچه را که زودتر یاد می‌‌گیرید فقط
با پنج بار تکرار برای همیشه فرا بگیرید.
نکته مهم: در هر مرحله که به سؤال یک برگه نتوانستید جواب دهید باید آن را به
اولین خانه برگردانید.
تعریف امـلا
اهمیت نوشتن ونیاز به صحیح نوشتن در ایجاد ارتباط با دیگران بر کسی پوشیده نیست . در همین ارتباط از ابتدای آموزش رسمی خواندن و نوشتن به کودکانمان می آموزیم که چگونه بنویسند و چه اقداماتی در این باره انجام بدهند تا بتوانند آموخته های خود را در موقعیت های مختلف به کار گیرند . مهمترین ماده ی درسی که این وضعیت را بر عهده دارد املای فارسی است .املا در لغت به معنی بر کردن و بر سر جمع گفتن و تقریر کردن مطلبی برای دیگران است .
در زبان فارسی کلمه ای معادل املا و دیکته نداریم ولی می توانیم "از بر نویسی "یا "گفتار نویسی " را جایگزین کلمه املا کنیم .
منظور این است که شخص گفته های دیگران را بدون دیدن آن ها بنویسد با توجه به اینکه درس املا مبنای علمی در یاد گیری سایر دروس است و توجه به این مهم یکی از ضروریات نظام آموزشی ماست و از طرفی روشهای متداول املا نمی تواند راه گشای مشکلات آموزشی در این درس باشد لذا در این مجموعه سعی شده است چند روش متنوع و جالب برای املا و تصحیح آن ارائه شود تا با یاری خدا و همکاری اولیائ محترم در افزایش توانمندی دانش آموزان تلاش شود .
در حقیقت املا تلاش و تکاپویی برای نوشتن درست کلمات است وبیشتربه سنجش دو مهارت مهم گوش دادن ونوشتن ومهارتهای ذهنی مربوط به آن می پردازداهداف اموزشی املا :
تمرین شنیدن
تمرین نوشتن
شناخت شکل نوشتاری کلمات روز مره ورایج
اشنایی با کلمات جدید
مشخص شدن مشکلات نوشتاری ورفع ان ها
خوانا نویسی
چند نکته در مورد املا گویی :
اموزشی املا نمره ثبت نمی شود در جلسه
در جلسه ارزشیابی املا نمره ثبت می شود
پیش از گفتن املا متن به صورت کامل خوانده شود .
از مجموع کلمات و حروف خوانده شده جمله ساخته شود .
بعد از اتمام املا یک بار متن خوانده شود.
روش های مختلف در اموزش املا :
نوشته شود یعد پاک شود . املای تقریری :کلمه - جمله- روی تخته
املای تابلویی :
در آن چند جای خالی بماند . املای کامل کردنی : چند جمله نوشته شود
املای کارتی: تعداد کلمه نوشته شودکه با کارت نشان داده می شود .
املای تیمی : به صورت گروهی
املای انتخابی : از چند درس
املای بی صدا : به صورت لب خوانی
املای انگشتی : روی پشت دانش اموزبا انگشت نوشته شود . بعد دانش آموزان با دقت کردن آن را بنویسند.
املای هوایی :
املای ترکیبی :متنی غیر از متن کتاب با کلمات خوانده شده انتخاب شود با کلمات خوانده شده
یکی از روش های توصیفی به نام شناسایی املای بی نقطه – سرکش – بی دندانه تا دانش آموزان خودشان آنرا تشخیص دهند و بنویسند.
املای تصویری :
( … - املای ابزاری ( خمیر - مهره - نخ
املای دانش اموز به والدین وبا لعکس :
املا توسط معام های سایر کلاس ها :
املا با استفاده از اشتباهات نوشتاری دانش آموزان یعنی متن از روی اشتباهات دانش آموزان تنظیم گردد . دانش
املای سرعتی : از بهمن به بعـد
گفتن املا از کتاب های داستان یا رشـد دانش آموز :
انتخاب متن املا توسط دانش اموزان :
استفاده ازضبط صوت :
مقدار املا ی در هر ترم را نیز یاد آوری کنید .
لازم به ذکر است این روش ها همه به عنو ان روشهای پیشنهادی می با شد واگر فقط تنها از یک روش آموزشی استفاده گردد شاید ارزش آموزشی خود را از دست بدهد .
- املا تقریری : معلم می گویددانش آموز می نویسد.
– املای کارتی : معلّم تعداد کلمه روی کارت می نویسد وجلو کلاس نصب می کند وآنها را می خواند وبعد جمع می کند واز دانش آموزان می خواهد که کلماتی را که به خاطر دارند بنویسند(تقویت حافظه دیداری(
- املا پای تابلوی :معلّم جمله از متن املا را برای دانش آموزان قرائت می کند وقتی که دانش آموزان آن را نوشتند معلّم آن جمله را روی تابلو می نویسد تا دانش آموزان خود را ارزشیابی کنند .
– املا گروهی : دانش آموزان را به گروه های دو یا سه نفره تقسیم می کنیم یک نفر بگوید یک نفر بنویسدویک نفر نظارت می کند . دانش اموزان هر کدام یک جمله می نویسند .
–املا سفره ای یا تابلو وایت برد : به ذوق وسلیقه معلّم اجرا می شود .
– املای اشتقاقی : معلّم از دانش آموزان می خواهد جدول آماده کنند ومعلّم کلمه ای را می گوید ودانش آموزان هم خانواده ،هم معنی ، متضاد ،..... آن را می نویسد.
والدین گرامی وارجمند با عرض سلام
مرسوم است املا به صورت رونویسی از کتاب درسی به بچّه ها گفته شود ولی اغلب دانش آموزان تا شب قبل از املا به یادگیری درست نمی پردازند عموماَ درهر کلاس دانش آموزانی وجود دارند که درنوشتن بعضی از کلمات مشکل دارند .چنین دانش آموزانی نمرات پایین تری کسب می کنند واین لطمات شدیدی به روحیه وروان آن ها وارد می کند . در این نوشته ی مبتنی بر تجربه سعی شده است چگونگی آماده نمودن دانش آموزان ابتدایی برای دیکته نویسی ارائه شود . آماده شدن دانش آموزان توسط والدین آن ها و با توجه به راهنمایی های آموزگارشان در طول هفته ودر منزل صورت می گیرد. دانش آموزان در طول هفته وتحت نظر والدینشان ،خود رابرای نوشتن املا آماده وآن راتمرین می کنند تا انشا لله موفق شوند.
یک ، دو ، سه ،............... املا !
روزاوّل هفته:
ازفرزند خود بخواهید هر لغت جدید را روی یک کارت به اندازه ی15× 6 سانتی متر بنویسد.
روز دوّم هفته:
کنار فرزندتان بنشینید ونوشتن املای کلمات را تمرین کنید .در مورد هر کارت ،ترتیب عمل به این شرح است که دانش اموز باید:
♥ با دقت کامل به کلمه نگاه کند.
♥ کلمه رابا صدای بلند بخواند.
♥ کلمه مورد نظر را در یک جمله به کاربرد.
♥ همچنان که به کلمه نگاه می کند بگویید با چه حروفی نوشته شده است .
روز سوم هفته :
از فرزندتان بخواهید به ترتیب زیر عمل کند.
♥ با دقت به کلمه نگاه کند .
♥ با صدای بلند کلمه رابخواند .
♥ کارت را به پشت روی زمین بگذارد واملای کلمه را با صدای بلند بگوید (حروف کلمه را هجی کند.)
♥ کارت را مجدداَ به روبرگرداند وببینید که حروف کلمه را درست گفته است یا خیر.
♥ کارت هایی را که حروف آن ها را درست نگفته است جای دیگری بگذارد.
♥ از روی کلماتی که حروفشان را اشتباه گفته است چند مرتبه بنویسد.
روز چهارم:
از فرزندتان امتحان تمرینی به عمل اورید .برای این کار ،موارد زیر رارعایت کنید :
♥ یک ورقه کاغذ خط دار به او بدهید.
♥ از کلماتی که قبلاَ روی کارت نوشته شده بود برای او املا بگویید. و وقت کافی در اختیارش قرار دهید تا آن را بنویسد.
♥ وقتی املاگفتن شما تمام شد . از او بخواهید با به کاربردن کارت های لغت املای خود را تصحیح کند .کارت های که املای ان ها را غلط نوشته است جداگانه بگذارد .(حتماَاز او بخواهید روی یک ورقه کاغذ جدا گانه ، از هر لغتی که غلط داشته یک با ربنویسد).
روز پنجم هفته:
یک دستگاه ضبط صوت تهیّه وآن را روشن کنید از فرزندتان بخواهید هجی کلمات را با صدای بلندبگوید تا صدای او ضبط شود و خودش هم می تواند با استفاده ازضبط صوت ،نوار را از اوّل بگذارد وخوداملای آن ها را بنویسد. به این ترتیب خود می تواند بدون کمک گرفتن از دیگران املا بنویسد .
توصیه می شود از دانش آموز خواسته شود که کارت هایی که هر هفته آماده می کند در یک جا نگهداری کند ودر موقع لزوم آن ها را دوره کند.