زندگی نامه:
فردریش ویلهلم آگوست فروبل آموزگار آلمانی در سال ۱۷۸۲ به جهان گام گذاشت. او کسی است که نخستین مهدکودک را بنیاد نهاد.
فروبل
زندگی را در روستایی در دل جنگلی با انواع گل ها و گیاهان زیبا آغاز کرد.
از دست دادن مادر هنگامی که هنوز خیلی کوچک بود و آموزش خشک و بی روح مدرسه
دست به دست هم داد تا فروبل کودکی غم انگیزی را تجربه کند. فردریش کوچک
طبیعت را بسیار دوست داشت اما در مدرسه خبری از شور و نشاط و سرزندگی طبیعت
نبود. در مدرسه تنها خواندن بود و خواندن و خواندن، بدون هیچ تجربه ای از
طبیعت و کاری که با دست ها انجام شود.
فروبل در نوجوانی به دستیاری یک جنگلبان درآمد اما این کار را رها کرد و
به دانشگاه رفت و به آموختن علم کشاورزی پرداخت، اما به زودی تحصیل را رها
کرد و آموزگار یک مدرسه راهنمایی در فرانکفورت شد و کم کم با اندیشه های
یان هنریش پستالوزی درباره آموزش آشنایی پیدا کرد.
پس از دیدار و همکاری با پستالوزی در سوییس، به برلین رفت تا دوباره به
تحصیل بپردازد. پس از تحصیل دوباره به آموزگاری پرداخت و در سال ۱۸۱۳ و
۱۸۱۴ به ارتش پیوست تا در نبرد با ناپلئون به کشورش خدمت کند. پس از پایان
تحصیل دوباره به سوییس رفت و فروبل در سال ۱۸۱۶، مدرسه ای به نام "موسسه
آموزشی آلمان" (General German Educational Institute) را در شهر گریشم
سوییس بنیان گذاشت. آموزگاران بسیاری به این موسسه می آمدند تا با اندیشه
های فروبل آشنا شوند. از سال ۱۹۳۶، فروبل به آلمان بازگشت و به طور مشخص به
آموزش کودکان پیش دبستانی و تولید اسباب بازی پرداخت. در سال ۱۸۳۷، فروبل
یک "موسسه پرستاری، بازی و شادی" برای خردسالان برپا کرد. واژه مهدکودک یا
(Kindergarten) در زبان آلمانی، را فروبل در سال ۱۸۴۰ برای موسسه بازی و
شادی اش برگزید. معنی این واژه "باغ کودکان" است. او می خواست تا کودکان
آزادانه در محیطی دلپذیر بازی کنند، چون بازی و فعالیت و آشنایی با طبیعت
را ابزاری برای رشد توانایی های کودکان می دانست. فروبل با وارد کردن
مفهوم "فعالیت آزاد" یا (Freiarbeit) و "بازی" در روش آموزشی اش تلاش کرد
زندگی واقعی را در آموزش شبیه سازی کند و دنیای کودکی را به بزرگ ترها
بشناساند. فعالیت هایی که بچه ها در نخستین مهدکودک فروبل انجام می دادند
عبارت بود از ترانه خواندن، رقص، باغبانی و بازی با هدایای فروبل
(Fröbelgaben).
هدایای فروبل اسباب بازی های آموزشی بودند که شامل ابزارهایی با شکل های
هندسی می شدند. این ابزارها به شکلی طراحی شده بودند که کودک به تنهایی
بتواند آزاد و خلاق با آن ها بازی کند. فروبل باور داشت که این ابزارها به
کودک کار کردن و استفاده از ابزارهایی که در محیط خود می دید را می آموخت و
او را با رابطه زندگی انسانی با طبیعت آشنا می کرد. با کمک این ابزارها
رابطه بین کودک با بزرگسالی که با او بازی می کرد هم تقویت می شد.
فروبل در سال ۱۸۵۲ یک کالج تربیت معلم در لندن پایه گذاری کرد تا روش
آموزشی خود را در آن جا ترویج کند. این کالج هنوز هم به عنوان بخشی از یک
دانشگاه به فعالیت خود ادامه می دهد. در کتابخانه این دانشگاه هم، آثار
فروبل درباره آموزش خردسالان نگهداری می شود. فروبل در سال ۱۸۵۲ درگذشت،
اما شاگردان و پیروانش روش آموزشی او را ادامه دادند و مهد کودک های بسیاری
در گوشه و کنار جهان راه اندازی شد. در سال ۱۹۰۸ و ۱۹۱۱ پرورش مربی
مهدکودک در قانون آلمان به رسمیت شناخته شد.
از آثار منتشر شده فروبل می توان نشریه "ویژگی های آموزش انسان"، کتاب "آموزش انسان" و نشریه "آموزش خانواده ها" را نام برد.
آراء تربیتی فروبل
فروبل
مانند روسو معتقد به پاکی سرشت انسان است. تربیت کمک به تحقق استعدادهای
کودک است. معلم مانند باغبانی است که شرایط را مساعد و عوامل مزاحم را دور
می کند. دوران کودکی دوران رشد بدنی و ظهور سائق هاست. دوران بلوغ دوران
بردن عالم بیرونی به عالم درون است و آثار آن به صورت میل به آموختن دانش و
کنجکاوی ظاهر می شود. دوران بزرگسالی، دوران هماهنگ ساختن نهایی عالم
درونی و بیرونی و وحدت بخشیدن به آموخته ها و درک و فهم و خردمندی است.
فروبل برآن است که هم چگونگی و هم مقصد تربیت را باید از بررسی چگونگی و مقصد تحول انسان شناخت. اما تحول انسان با تحول دانستگی او همراه است و کمال آن در آگاهی وی از حقیقت خویش است و کسی که به این آگاهی دست یابد تربیت کننده خود خواهد بود. آگاهی دارای دو مرحله است:نخست آگاهی به چیزهای بیرونی که اطراف کودک را فرا گرفته اندو دوم آگاهی به خود، و هدف تربیت رسیدن به خودآگاهی است. فروبل هم اندیشه با فیلسوفانی چون فیشته، شلینگ و هگل، بر آن است که شناسایی حقیقی آنگاه پدید خواهد آمد که انسان از این دوگانگی گذشته، همه گوناگونی ها را به وحدت برگرداند. فروبل با کشیدن این اندیشه عرفانی- فلسفی به قلمرو تربیت می گوید: "از آنجا که فعالیت آزاد و شاد، از دیدن جهان همچون یک کل بر می خیزد، نخستین کار مربی باید گسترش روابط کودک با محیط باشد. " تربیت درست آن است که از درون آغاز شود و بدترین نوع تربیت، تربیت تحمیلی است. نخستین ادراکات از راه حواس وارد ذهن می شوند و دارای ارزش نمادی هستند. نخستین صورت دایره است که هیات محسوس آن توپ است و صورت دوم مکعب است. این دو صورت ضد یکدیگرند زیرا دایره نماینده حرکت (کثرت در وحدت) و مکعب نماینده سکون (وحدت در کثرت) است. دایره نسبت به مکعب مانند احساسات است نسبت به عقل. این (احساس و عقل)از اول در روح کودک وجود داشته است پس باید با هم به او عرضه شوند. به نظر فروبل زندگی کودک بر دو فعالیت یعنی بازی و سخن گفتن متمرکز است و از این راه کودک جهان درونی خود را در بیرون تحقق می بخشد.
آموزش باید با بازی (عملی که هدفی ورای خود ندارد) همراه باشد. فروبل بیش از هر چیز به نقش تربیتی فعالیت و خودکاری و بازی توجه می کند. بازیی که برای مربی قرون وسطایی بی معنی و گاه ناپسند بود. فروبل نخستین کسی است که اهمیت کارکردی بازی را در رشد عقلی به شهود دریافته است. فروبل آموزش دین، علوم طبیعی و ریاضی و زبان را برای تحقق هدف های تربیت مفید می داند. به نظر فروبل، تربیت بسته به یگانگی خانواده است. مهمترین فضیلت برای مادر نجابت است، در حالی که وظیفه پدر راهنمایی خردمندانه است. چنین خانواده ای بهترین جا برای پیشرفت بشر است. وظیفه مربی این است که والدین را به سوی فضیلت راهنمایی کند. قانون های اخلاقی مطلق و فهم بشر محدود است. او مانند امرسون به یک وحدت اصولی معتقد است. خردمند نیکوکار است زیرا فضیلت دانش یکی هستند. تربیت اخلاقی با معاشرت تقویت می شود. پس کودکان باید در محیطی سالم و بدون خطر بار آیند. استدلال نظری وجه کم ارزش تربیت است ما از راه کار کردن بهتر یاد می گیریم. تربیت عبارت است از پرورش آگاهی، محبت و استقلال. خلاقیت یکی از مهمترین استعدادهای انسان است که از کودکی آغاز می شود و با مرگ خاتمه می یابد. بلک در کتاب مربیان پیشرو در آموزش و پرورش تعلیم و تربیت از دیدگاه را این گونه تعریف می کند: "تعلیم و تربیت باید راهنما و راهبر انسان در توجه آشکار به خود و در خود باشد. انسان را به صلح با طبیعت و اتحاد با خدا برساند. "
نکات مثبت کار فروبل
فروبل
پس از روسو و پستالوزی از متفکرانی است که به فعالیت خودخواسته و بازی
وکاردستی در رشد روانی کودک پی برده و در پرورش کودکان خردسال روشهای تازه
ای را ابداع کرده است. اوبا تاسیس نخستین کودکستان ضرورت و فایده تربیت در
دوره پیش از دبستان را به ثبوت رسانیده است. به نظر فروبل تعبیر اخلاقی
تربیت راه سودمند زندگی است. او بر نهضت فرهنگی – اخلاقی فیلیکس آدلر تاثیر
گذاشت و هر گونه تعصب اخلاقی و نژادی در نزد این دو مردود است. تحت تاثیر
فروبل آدلر می گوید: تربیت بدون تکریم اخلاق، سیاحتی در بیهودگی خواهد بود.
سرانجام این که کار فروبل بر شرایط سخت آموزشی در بسیاری از کشورها از
جمله ایران تاثیرات مثبتی گذاشت. آموزش توام با تنبیه مکتب خانه ای به
آموزش همراه با تفریح کودکستانی انجامید که مقاطع بالاتر تحصیلی را نیز تحت
تاثیر خود قرار داد.
و برای آموزش مراحل زیر را قائل بود:
۱. آمادگی:
کودک برای یادگیری و شناخت باید به موضوع مورد یادگیری علاقه داشته باشد و در این مرحله، ذهن او باید برای آموختن آماده شود.
۲. ارائه مطالب: در این مرحله، مطالب تشریح و درس ارائه می شود.
۳. ربط یا تداعی: در این مرحله، کودک مطالب جدید را با آموخته های قبلی خود ارتباط می دهد و تشابهات و تفاوت های دانستنی های قبلی با درس جدید مشخص می شود.
۴. تعمیم: این مرحله، شامل تدوین قواعد، اصول و تعریف ها است.
۵. کاربرد: در این مرحله، دانش آموز استنباط خود را از اصول کلی که در مرحله چهارم به دست آورده است، به آزمایش می گذارد و عملا آن را به کار می گیرد.
طبق نظر هربارت، آموزش به معنی دقیق آن، فراهم آوردن زمینه پدید آمدن اندیشه های تازه و پیوند آن ها با اندیشه های پیشین است. به عقیده وی، آموزش پایه پرورش است؛ زیرا با سازمان دادن به اندیشه ها، دلبستگی و انگیزه پدید می آید و در چگونگی رفتار و منش تاثیر می گذارد و دامنه این تاثیر به جنبه های ذوقی و اخلاقی گسترش می یابد.